मानव शरीरका लागि 'भिटामिन डी' धेरै महत्त्वपूर्ण

स्वास्थ्य

गृहपृष्ठ
स्वास्थ्य
मानव शरीरका लागि 'भिटामिन डी' धेरै महत्त्वपूर्ण

मानव शरीरका लागि 'भिटामिन डी' धेरै महत्त्वपूर्ण

बुधबार, वैशाख ६, २०८० बागेश्वरी पोस्ट

नेपालगन्ज । भिटामिनहरू डी मानव शरीरका लागि अति महत्त्वपूर्ण मानिन्छ । मानव शरीरलाई १३ अत्यावश्यक भिटामिनहरू चाहिदा विभिन्न तरिकामा शरीरको विकास, रासायनिक प्रतिक्रिया र कार्यहरूको सक्रियतामा मद्दत गर्दछ।

मानव शरीरलाई भिटामिन डी पनि उत्तिकै महत्वपूर्ण छ । भिटामिन डी हामीले खाने पोषक तत्व र शरीरले बनाएको हर्मोन दुवै हो।

भिटामिन डी एक बोसो घुलनशील भिटामिन हो। यसले क्याल्सियम र फस्फोरसलाई अव शोषित र कायम राख्न मद्दत गर्दछ। क्याल्सियम र फस्फोरस दुवै हड्डी निर्माणको लागि महत्वपूर्ण छन्।

डा. चिरागका अनुसार भिटामिन डी हड्डीको वृद्धिसँगै शरीरका लागि धेरै किसिमले फाइदाजनक हुन्छ । भिटामिन डीको कमीले अंग प्रणालीलाई असर गर्छ भन्ने धेरै अनुसन्धानबाट स्पष्ट भएको छ। यसले हड्डीमा रगतको क्याल्सीयमको स्तरलाई पनि असर गर्न सक्छ। यसबाहेक भिटामिन डीले क्यान्सर केशिकाको वृद्धिलाई कम गर्न सक्ने अध्ययनले देखाएको छ।

भिटामिन डी को कमीले हड्डी विकृति, हड्डी दुखाइ, ढिलो वृद्धि, भाँचना, स्वत प्रतिरक्षा रोग, मल्टिपल स्क्लेरोसिस। मोटोपन, सुन्निने र संक्रमण, छाला कालो हुने समस्या हुन सक्छ।

डा. चिराग बताउँछन सन्तुलित आहारले शरीरलाई आवश्यक पर्ने भिटामिन डीको १० प्रतिशत प्राप्त गर्न सक्छ। बाँकी ९० प्रतिशतका लागि बिहान ११ बजेदेखि दिउँसो २ बजेसम्मको घाममा नुहाउँदा फाइदा हुन्छ। पर्याप्त भिटामिन डी बनाउन भारतीय छालालाई हप्तामा तीनदेखि चार पटक ३० देखि ४० मिनेटको एक्सपोजर चाहिन्छ।

इन्डियन काउन्सिल अफ मेडिकल रिसर्चका अनुसार हल्का घाममा बस्ने मानिसहरूलाई ४०० आईयु÷दिन भिटामिन डी चाहिन्छ। तर डब्ल्यूएचओका अनुसार भिटामिन डीको मात्रा ६०० देखि ८०० आइयूसम्म लिनुपर्छ। यदि घाममा बाहिर नगए एक हजार आइयु पुग्न सक्छ।

हावर्ड युनिभर्सिटीका अनुसार, १९ वर्ष र माथिका वयस्कहरूका लागि दैनिक सिफारिस गरिएको सेवन पुरुष र महिलाहरूको लागि ६०० आइयु दैनिक र ७० वर्ष भन्दा माथिका मानिसहरूका लागि दैनिक ८०० आईयु हो।

अब भिटामिन डी युक्त खानेकुराको बारेमा पनि जानौं।

अण्डाको पहेंलो भाग

अण्डालाई प्राकृतिक सुपर फुड भनिन्छ किनभने यसमा प्रशस्त भिटामिन र खनिज हुन्छ। प्रोटिनको मात्रा धेरै हुने भएकाले यसले शरीर सुगठन, बोसो घटाउन र फिट रहन मद्दत गर्छ।

यसमा भिटामिन डी पनि धेरै हुन्छ । त्यसैले भिटामिन डीको लागि अण्डा खानुपर्छ । भिटामिन डी धेरै हुने भएकाले अण्डा पनि खान सकिन्छ । एउटा सामान्य अण्डामा ३७ आइयू भिटामिन डी हुन्छ, जुन दैनिक आवश्यकताको ५ प्रतिशत हो।

च्याउ

सुदृढ खाना भिटामिन डी को एक मात्र स्रोत च्याउ हो। मानिस जस्तै च्याउले पनि यो भिटामिनलाई पराबैंगनी प्रकाशको सम्पर्कमा आउँदा संश्लेषण गर्न सक्छ।

तर, च्याउले भिटामिन डी २ उत्पादन गर्छ भने जनावर र मानिसले भिटामिन डी ३ उत्पादन गर्छ।

यद्यपि भिटामिन डी २ ले भिटामिन डी को रक्त स्तर बढाउन मद्दत गर्दछ, यो भिटामिन डी ३ जत्तिकै प्रभावकारी छैन। १०० ग्राम च्याउबाट भिटामिन डी २ को १३०– ४५० आईयु प्राप्त हुन्छ।

पाश्चराइज्ड खानाहरू

पाश्चराइज्ड खानाहरू भिटामिन डीको प्राकृतिक स्रोत हो, त्यसैले यसको सेवनले भिटामिन डीको कमी पनि पूरा गर्छ।

यसका लागि गाईको दूध, सोय (भटमास) को दूध, बदामको दूध पनि खान सकिन्छ। एक कप (२३७ एमएल) दूधमा लगभग ११५–१३० आइयू भिटामिन डी हुन्छ, जुन दैनिक आवश्यकताको १५–२२ प्रतिशत हो।

साल्मन

धेरै बोसो भएको सालमनलाई सबैभन्दा स्वस्थकर माछा मानिन्छ। यसमा भिटामिन डी पनि पाइन्छ । युनाइटेड स्टेट्स डिपार्टमेन्ट अफ एग्रीकल्चरका अनुसार १०० ग्राम सालमनमा लगभग ५२६ आइयू भिटामिन डी पाइन्छ। यो दैनिक आवश्यकताको ६६ प्रतिशतसम्म हो। त्यसकारण खानामा साल्मन माछा समावेश गर्न सकिन्छ।

भिटामिन डी पूरक

ल्यान्सेट डायबिटिज एन्ड इन्डोक्राइनोलोजीमा प्रकाशित एक अध्ययन अनुसार यदि भिटामिन डी खाना खान असमर्थ भए भिटामिन डी सप्लिमेन्ट लिन सकिन्छ। तर यसका लागि पहिले डाक्टरसँग परामर्श लिनुपर्ने हुन्छ।

प्रकाशित मिति: बुधबार, वैशाख ६, २०८० ०७:५५